Zbiór i wysiew nasion kwiatów jesienią. Na co zwrócić uwagę

Zbiór nasion i samodzielne rozmnażanie roślin to fascynujące zajęcie, ale warto wiedzieć, na co zwrócić uwagę, aby móc cieszyć się zadowalającymi efektami naszej pracy. Zanim przystąpimy do zbioru nasion, powinniśmy pamiętać o kilku ważnych sprawach.

Po pierwsze nie zbierajmy nasion z roślin, które powstały w wyniku krzyżówek międzygatunkowych. Odmiany ozdobne, szczególnie oznaczone symbolem F1, w następnym pokoleniu uzyskanym z nasion z dużym prawdopodobieństwem nie powtórzą cech odmianowych rośliny matecznej, gdyż utrudni im to mieszanka genetyczna rodziców (uwidocznią się różne cechy poprzednich pokoleń).

Po drugie nasiona należy zbierać, gdy są już suche i dojrzałe, ale jeszcze pozostają w owocostanach. Kiedy zbierzemy nasiona miękkie, niedojrzałe, zielone i wilgotne, szybko spleśnieją lub będą słabo i nierównomiernie kiełkowały, a nawet wcale nie wykiełkują.

Po trzecie musimy pamiętać, że nie wszystkie nasiona łatwo kiełkują i czasami potrzebują specjalnych zabiegów, aby móc się prawidłowo rozwijać.

Nasiona niektórych roślin, głównie klimatu umiarkowanego (szczególnie późno kwitnących i owocujących), potrzebują przechłodzenia (stratyfikacji chłodnej), aby wykiełkować.

Jest to ważna cecha przystosowawcza, bo jeśli nasiona wykiełkowałyby tuż przed zimą, siewki byłyby narażone na przemarznięcie, a roślina straciłaby szansę na skuteczne rozmnażanie. Zakodowana genetycznie w nasionach potrzeba przechłodzenia, pozwala im natomiast bezpiecznie przeczekać w ziemi chłody i wykiełkować w dogodnym czasie, zwykle wiosną następnego roku.

Minimalny okres niskich temperatur, jaki potrzebny jest takim nasionom, to zwykle ok. 1,5-2 miesiąca (bywają jednak gatunki, których nasiona zalegają w glebie nawet dwa lata, gdyż potrzebują zarówno stratyfikacji chłodnej jak i ciepłej, np. jałowiec, kalina, cis), dlatego najlepiej wysiewać je wprost do gruntu późną jesienią.

Jeśli nie możemy tego zrobić, powinniśmy zapewnić im niezbędny okres chłodu w inny sposób. Jedną z możliwości jest umieszczenie nasion w lodówce. Nasiona wysiewamy w pojemniku wypełnionym lekko wilgotnym podłożem (grubość ok. 5 cm) i przykrywamy cienką warstwą piasku, a następnie okrywamy pojemnik folią i umieszczamy w lodówce na 1,5-2 miesiące przed siewem. Pojemnik ustawiamy na najniższej półce lodówki, zapewniając nasionom temperaturę ok. 0-5°C.

Co jakiś czas należy sprawdzać, czy nasiona nie wysychają lub nie gniją. Jeśli niektóre z nich mimo przebywania w lodówce zaczną kiełkować, należy je delikatnie wyjąć z pojemnika i posadzić w doniczce na parapecie.

Inny, znacznie prostszy sposób to umieszczenie nasion w papierowej torebce i pozostawienie ich na zimę w nieogrzewanym, ciemnym pomieszczeniu, w miejscu zabezpieczonym przed opadami i wilgocią (np. altanie ogrodowej, komórce itp.).

Nasiona można też wysiać do balkonowych skrzynek i pozostawić na zimę na zewnątrz w miejscu osłoniętym przed bezpośrednim słońcem, od czasu do czasu delikatnie nawilżając podłoże.

Do grona najpopularniejszych roślin wieloletnich, których nasiona do dobrego kiełkowania potrzebują krótkotrwałej (ok. 1,5-2 miesiące) stratyfikacji w niskich temperaturach należą m.in.:

• berberys,
• brzoza,
• dyptam jesionolistny,
• goryczka,
• fiołek wonny,
• jarzmianka większa,
• jeżówka,
• krwawnik
• lawenda wąskolistna,
• rudbekia,
• pierwiosnki: wyniosły, bezłodygowy i łyszczak,
• róża wielokwiatowa,
• żywotnik zachodni,

Jesienią dobrze jest też wysiewać nasiona roślin jednorocznych i dwuletnich, które do dobrego kiełkowania i obfitego kwitnienia także potrzebują okresu chłodu. Należą do nich m.in.

• chaber bławatek,
• czarnuszka damasceńska,
• kosmos podwójnie pierzasty,
• nagietek lekarski,
• ostróżeczka polna i ogrodowa,
• smagliczka nadmorska.
• wiesiołek dwuletni.

Zanim przystąpimy do przeprowadzania stratyfikacji nasion, warto poszukać informacji na temat wymagań danego gatunku, bo choć nasiona większości popularnych roślin potrzebują ok. 4-8 tygodni chłodu, zdarzają się gatunki, których nasiona wymagają kilku (np. nasiona grabu pospolitego potrzebują ok. 4 miesięcy chłodu), a nawet kilkunastu miesięcy stratyfikacji (np. w różnych temperaturach).