Lawenda jako zioło i przyprawa. Kiedy i do czego przyda się nam lawenda

Lawenda to dekoracyjna krzewinka o bardzo charakterystycznym zapachu. Od tysięcy lat jest ceniona za swoje właściwości lecznicze, kosmetyczne, a także – smakowe.

Lawenda nie tylko z Prowansji

Lawenda kojarzy się z Prowansją i rzeczywiście tamtejsze lawendowe pola wyglądają najokazalej. Ale rośnie ona w całym rejonie Morza Śródziemnego i nie tylko. Lawenda wielką popularnością cieszyła się już wieki temu także np. w Anglii – podobno chętnie korzystała z niej Elżbieta I Wielka, a i angielscy botanicy i zielarze poświęcali jej wiele uwagi. Obecnie lawenda również w Polsce przeżywa swój renesans – zdobi ogrody, występuje w kosmetykach, a jej wizerunek jest nieodłącznym elementem stylu prowansalskiego, w którym chętnie urządzamy kuchnie.

Podpowiadamy: Jak uprawiać lawendę w ogrodzie

Warto jednak pamiętać, że lawenda to zioło, a także – przyprawa kulinarna. Lawenda ma wiele odmian, ale najbardziej użytkowa jest lawenda wąskolistna, zwana też lekarską. Wyjaśniamy jak i kiedy z niej korzystać.

Zobacz zdjęcia

Lawenda kojarzy się z Prowansją, ale na skalę przemysłową jest uprawiana nie tylko na południu Francji.

Hans - pixabay.com

Lawendę wąskolistną z powodzeniem możemy uprawiać w ogrodzie lub doniczce.

Karsaiatti - pixabay.com

Jako surowiec zielarski jest wykorzystywany kwiat lawendy.

PatrickBlaise - pixabay.com

Kwiatami lawendy można aromatyzować cukier, który później dodamy do wypieków lub herbaty.

EkoogistSkafferi - pixabay.com

Kwiaty lawendy można dodawać do deserów, a liście - do bardziej wytrawnych potraw. Pamiętajmy jednak, że mają one mocny i wyrazisty zapach, dlatego nie przesadzajmy z ilością.

Kekopi - pixabay.com

Napar z kwiatów lawendy uspokaja, relaksuje i ułatwia zasypianie. Kwiaty można też dodawać do herbaty czarnej, albo typu earl grey.

GerroreneWand - pixabay.com

Lawenda – do mycia i nie tylko

Nazwa „lawenda” pochodzi od łacińskiego słowa „lavare”, co znaczy „myć”, „kąpać się”. Lawenda rzeczywiście ma bardzo korzystne działanie dla skóry, a wynika to z jej właściwości odkażających i łagodzących. Lawenda zawiera dużo olejku eterycznego i to on, w połączeniu z kilkoma innymi składnikami, odpowiada za właściwości lawendy. W terapiach można stosować zarówno samą roślinę (przede wszystkim kwiaty), jak i olejek lawendowy. Zwróćmy tylko uwagę, żeby był to naturalny olejek eteryczny z lawendy, a nie – specyfik o lawendowym zapachu.

Sprawdź: Jak uprawiać lawendę w doniczce

Lawenda jako zioło – na co pomaga lawenda

Lawenda ma przede wszystkim działanie uspokajające i rozluźniające, a także – lekko nasenne. Poza tym pobudza trawienie i wydzielanie soków trawiennych oraz żółci. Lawenda zwalcza także drobnoustroje, a stosowana zewnętrznie – łagodzi ból (także pochodzenia nerwowego), przyspiesza gojenie się ran oraz oparzeń.

Lawenda jest zalecana osobom zestresowanym i odczuwającym stany lękowe, czy mającym problemy z zasypianiem. Lawenda to też zioło, którym powinny zainteresować się kobiety cierpiące na zespół napięcia przedmiesiączkowego, a także stany nerwowe w okresie klimakterium.

Lawenda zewnętrznie i wewnętrznie

Lawendę można stosować zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie. Świetnie sprawdza się w aromaterapii. Kąpiel z dodatkiem kilku kropel olejku lawendowego działa odprężająco, łagodzi stres, pomaga przy łagodnych bólach głowy, a w dodatku – działa kojąco na skórę. Podobnie zadziała napar z lawendy dodany do kąpieli - wystarczy zalać ok. 2 łyżki suchych kwiatów litrem niemal wrzącej wody i po ok. 20 minutach dolać do wody w wannie.

Zewnętrznie lawendę można też stosować do nacierania miejsc, w których odczuwamy bóle reumatyczne (w tym celu olejek dodaje się do spirytusu). Bardzo szeroko jest również wykorzystywana lawenda w kosmetyce, szczególnie w produktach przeciwtrądzikowych, a także – do skóry delikatnej.

Natomiast wewnętrzne lawendę stosuje się jako napar. Przygotowuje się go z kwiatów lawendy. Relaksuje i pomaga w zasypianiu. Innym zastosowaniem jest olejek (3-4 krople) wymieszany z miodem, który łagodzi kaszel i objawy przeziębienia.

Sprawdź: Jak rozmnażać lawendę z nasion i sadzonek

Lawenda jako przyprawa

Warto pamiętać, że lawenda to również przyprawa, stosowana szczególnie w kuchni śródziemnomorskiej. Jeśli mamy lawendę w ogrodzie (lub doniczce), warto sięgać po jej listki i kwiaty. Ale uwaga – lawenda ma wyrazisty zapach, a jej liście - lekko gorzkawy smak, więc trzeba zachować umiar. Ale w niewielkich ilościach może wzbogacić smak naszych potraw.

Do czego pasuje lawenda? Można ją dodawać do pieczonych mięs (szczególnie baraniny), ale też ryb, czy warzyw. Warto wiedzieć, że lawenda może wchodzić w skład mieszanki przyprawowej, znanej pod nazwą „zioła prowansalskie” – razem z m.in. rozmarynem, cząbrem, liściem laurowym, tymiankiem, bazylią, oregano, miętą. Spokojnie można ją więc łączyć z każdym z tych ziół osobno i stosować wszędzie tam, gdzie i one pasują.

Ale lawendę można też spotkać w bardziej egzotycznej mieszance ziołowej – marokańskiej Ras el hanout (razem z m.in. zielem angielskim, cynamonem, kardamonem, płatkami róż – i nieraz dwudziestoma innymi składnikami).

Do czego jeszcze stosować lawendę w kuchni

Lawendę można też wykorzystać do produkcji aromatycznej oliwy lub octu – wystarczy włożyć kwitnącą gałązkę lawendy do butelki z oliwą lub octem winnym. Równie prosta jest produkcja lawendowego cukru. Garść kwiatów lawendy przesypuje się cukrem i zostawia w zakręconym słoiku na 4-6 tygodni. Potem taki cukier trzeba przesiać przez sitko i można używać jako aromatyczny dodatek do ciast lub herbaty. Można również zgnieść w moździerzu kwiaty lawendy z cukrem (lub grubą solą).

Poznaj również: Lawendę francuską i tajniki jej uprawy

Jeśli herbaty nie słodzimy, to spokojnie możemy do niej dodać trochę kwiatów lawendy (pojedynczych). Dobrze sprawdzą się z czarną herbatą oraz earl grey (zresztą niektóre herbaty typu earl grey poza bergamotką zawierają również lawendę). Nawet jeśli nie mamy problemów z zasypianiem  od czasu do czasu, też możemy zrobić wspomniany napar z kwiatów lawendy z dodatkiem cytryny i miodu. Smakuje świetnie i działa uspokajająco.