Kleszcze to niewielkie pajęczaki, które co roku, wraz z nastaniem wiosny, robią zawrotną karierę w mediach. Zewsząd padają ostrzeżenia przed niebezpiecznymi powikłaniami po ich ukąszeniu - boreliozą i kleszczowym zapaleniem mózgu.
Jeszcze kilkanaście lat temu ukąszenie przez kleszcza było uważane głównie za problem grzybiarzy, przedzierających się przez leśne gąszcze. Obecnie kleszcza możemy spotkać nawet we własnym ogrodzie.
Przyczyn nadmiernego rozmnażania i ekspansji kleszczy w Polsce poza naturalne dla nich, wilgotne obszary leśne, upatruje się w ocieplaniu klimatu i długim okresie bez mroźnych zim. Nadmiernie rozmnożone pajęczaki poza ich rodzime środowisko przetransportował sam człowiek - wystarczy zabrać psa na wyprawę do lasu, a następnie wpuścić go do ogrodu, by po jakimś czasie kleszcze zagościły w nim na dobre. Zwłaszcza jeśli znajdą sprzyjające warunki - gęsto nasadzone grupy roślin, paprocie, oczko wodne itp. Ocenia się, że po ostatnich dwóch mroźnych zimach populacja tych pajęczaków zostanie w znacznym stopniu ograniczona.
Czy wiesz, że kleszcze mogą pojawić się już wczesną wiosną? Dowiedz się więcej
Kleszcz pospolity, czyli pastwiskowy
Kleszcze przez biologów zaliczane są do pajęczaków. Na całym świecie opisano ponad 900 gatunków tych owadów. W Polsce występuje jeden - kleszcz pospolity (pastwiskowy). Samice mają długość od 2,5 do 4 mm, samce od 1,5 do 2,5 mm. Kleszcz opity krwią potrafi zwiększyć swą objętość czterokrotnie.
W całym cyklu życia, trwającym ok. 3 lat, musi trzykrotnie napić się krwi - w stadium larwy, nimfy i jako dorosły osobnik. Dorosły kleszcz bez pożywienia potrafi przetrwać do dwóch lat. Młode kleszcze atakują głównie małe ssaki, gryzonie i ptaki. Dorastające i dorosłe osobniki pasożytują na większych gatunkach ssaków, w tym na człowieku.
Naturalnym środowiskiem kleszczy są tereny wilgotne, zalesione, zwłaszcza te, gdzie rosną paprocie - krótko mówiąc obszary leśne. Najbardziej aktywne są wiosną i jesienią - wędrują wówczas po źdźbłach trawy i gałęziach w poszukiwaniu żywiciela. Podczas upalnego lata uciekają przed wysoką temperaturą, szukając wilgoci przy ziemi. Nie oznacza to jednak, że latem nie należy się przed kleszczami chronić. Przenoszą bowiem dwie niezwykle groźne choroby - boreliozę i kleszczowe zapalenie mózgu.
Groźne choroby odkleszczowe
Borelioza
Borelioza jest chorobą zakaźną wywoływaną przez bakterie (krętki) Borrelia burgdorferi, roznoszone przez kleszcze. Jeżeli po ukąszeniu kleszcza (nawet mimo udanej próby usunięcia pasożyta) zauważymy na skórze w miejscu ukąszenia czerwoną plamkę (rumień), z czasem rozszerzającą się i przyjmującą postać pierścienia, natychmiast trzeba udać się do lekarza. Może to bowiem świadczyć o zakażeniu boreliozą. Najczęściej tego typu zmiany występują w ciągu miesiąca, jednak nie jest to regułą.
Borelioza jest podstępną chorobą, a jej objawy mogą pojawić się nawet po wielu latach od ukąszenia przez kleszcza. Pierwsze symptomy przypominają grypę - silne bóle głowy, gorączka, dreszcze, bóle mięśni i stawów, senność. Dotychczas nie opracowano szczepionki na boreliozę, jednak jej leczenie za pomocą antybiotykoterapii nie jest trudne - trzeba je wdrożyć jak najszybciej, gdyż odwlekanie kuracji grozi skomplikowanymi zespołami rozmaitych powikłań.
Dowiedz się też: Jakie pająki można spotkać w domu i jak się ich pozbyć
Kleszczowe zapalenie mózgu
Kleszczowe zapalenie mózgu to choroba wirusowa, wywoływana przez wirusy z rodziny Flaviviridae, również roznoszona przez kleszcze. Rozwój choroby trwa około miesiąca i przebiega dwuetapowo.
W większości przypadków wirusowe zapalenie mózgu jest mylone z grypą, bowiem pierwsza faza choroby ją przypomina (gorączka, bóle mięśni i stawów, stany zapalne górnych dróg oddechowych). Po kilku dniach objawy ustępują. Po kolejnych kilku rozpoczyna się drugi etap zakażenia, znacznie cięższy od pierwszego. Pojawia się wysoka gorączka, światłowstręt, oczopląs, zaburzenia świadomości, wymioty, silne bóle głowy.
W cięższych zakażeniach objawy mogą być podobne do zapalenia opon mózgowych i właściwego zapalenia mózgu. Wprawdzie zazwyczaj dochodzi do samoistnego wyzdrowienia, jednak kleszczowe zapalenie mózgu może prowadzić do śmierci. Nie ma leku zwalczającego tę chorobę. Leczenie polega na łagodzeniu objawów. Istnieje jednak szczepionka, dlatego Światowa Organizacja Zdrowia zaleca, by osoby narażone na ukąszenia kleszczy zostały zaszczepione.
Jak uniknąć kleszczy w ogrodzie
Aby nie zaprosić kleszczy do własnego ogrodu, należy unikać tworzenia miejsc przypominających ich naturalne środowisko - zbyt gęsto nasadzonych krzewów, oczek wodnych, zacienionych i wilgotnych rabatek z paprociami oraz z innymi roślinami cienistymi pod drzewami itp. Trzeba również regularnie usuwać chwasty i często oraz nisko kosić trawnik (co jest niezbyt korzystne dla samego trawnika).
Jeśli kleszcze pojawiły się w ogrodzie, można spryskać działkę jednym z kliku preparatów kleszczobójczych dostępnych na rynku, np. Bug Kiler V. Warto mieć jednak świadomość, iż są to środki toksyczne również dla innych gatunków owadów, w tym pszczół, a także ryb.
Jeśli już mamy kleszcze w ogrodzie, wszelkie prace (zwłaszcza przycinanie drzew i krzewów, pielenie, koszenie trawy) warto wykonywać w odpowiednim ubiorze - wysokie obuwie, skarpetki wywinięte na spodnie, odzież przylegająca do ciała z długimi nogawkami i rękawami. Warto także spryskiwać odsłonięte fragmenty ciała jednym z preparatów odstraszających kleszcze z szerokiej gamy produktów tego typu dostępnych na rynku.
Polecamy: Rabata, że komar nie siada. Polecamy rośliny odstraszające insekty
Mamy kleszcza? Jak to sprawdzać i jak go usunąć
Gdy zdarzy się ukąszenie przez kleszcza, pamiętajmy, że nie należy stosować "popularnych" metod usuwania tych pasożytów - przypalania papierosem, zgniatania, czy smarowania tłuszczem, co rzekomo ma spowodować, że maltretowany owad ucieknie. Nie ucieknie, a w stanie podwyższonego zagrożenia będzie wydzielał większe ilości śliny lub zwróci treść pokarmową, co wybitnie podnosi ryzyko zakażenia chorobami odkleszczowymi.
Po powrocie z ogrodu do domu warto dokładnie obejrzeć skórę, zwłaszcza w miejscach szczególnie przez kleszcze lubianych - tam gdzie jest ona delikatna: pod kolanami, na brzuchu, w pachwinach, pod pośladkami. U dzieci kleszcze często wkłuwają się w szyję, tuż pod linią włosów lub za uszami. Skórę należy oglądać dokładnie, bowiem ukąszenia kleszczy nie czuć - ślina tych pajęczaków zawiera substancje znieczulające.
Jeśli znajdziemy kleszcza, należy go jak najszybciej usunąć chwytając pasożyta pęsetą tuż przy powierzchni skóry i wykonując szybki, półobrotowy ruch (wykręcamy kleszcza ze skóry, w sposób odwrotny do tego, jak się w nią wkłuł).
Po usunięciu pajęczaka szczegółowo oglądamy miejsce ukąszenia. Jeśli wewnątrz ranki widać jakiekolwiek pozostałości, trzeba udać się do chirurga celem jej oczyszczenia. Po usunięciu kleszcza skórę dezynfekujemy wodą utlenioną, a następnie przez co najmniej miesiąc uważnie się obserwujemy. W przypadku wystąpienia objawów grypopodobnych, bezzwłocznie trzeba udać się do lekarza i poinformować go, że zostaliśmy ukąszeni przez kleszcza.
Dasos
obrzydlistwo ;(( i niestety jest już ich sporo, przynajmniej w mojej okolicy
Pojzoner
Też wypada zawsze psu pokryć np. fiprexem futro, żeby nie znosił kleszczy do domu i żeby sam też jakiejś babeszjozy nie złapał.
Kelen
Kleszcze to niewielkie pajęczaki, które co roku, wraz z nastaniem wiosny, robią zawrotną karierę w mediach. Kleszcze w ogrodzie >>
W dodatku legowiska mają zazwyczaj na leszczynie, moim ulubionym drzewku... Nie wiem co z nimi robić... Ktoś zna jakieś dobre preparaty aby się ich pozbyć? Może jakieś do stosowania naskórnego aby je odstraszyć? Będe wdzięczny za wszelkie propozycje.
drotor
obrzydlistwo ;(( i niestety jest już ich sporo, przynajmniej w mojej okolicy
U mnie też jest ich dużo... I to bardzo. Moim zdaniem kleszcze to jedne z najupierdliwszych stworzeń, nie dość że można je łatwo przynieść do domu z niedzielnej wyprawy z dziećmi do lasu to jeszcze są przyczyną wielu chorób, używałem wielu preparatów na kleszcze, ale żaden nie przynosił oczekiwanych efektów, może ktoś może polecić jakiś skuteczny i sprawdzony?
jansnieg
obrzydlistwo ;(( i niestety jest już ich sporo, przynajmniej w mojej okolicy
U mnie też jest ich dużo... I to bardzo. Moim zdaniem kleszcze to jedne z najupierdliwszych stworzeń, nie dość że można je łatwo przynieść do domu z niedzielnej wyprawy z dziećmi do lasu to jeszcze są przyczyną wielu chorób, używałem wielu preparatów na kleszcze, ale żaden nie przynosił oczekiwanych efektów, może ktoś może polecić jakiś skuteczny i sprawdzony?
z naturalnych to absolutnie bezkonkurencyjny jest bio-insektal natomiast jeśli chcesz preparat najmocniejszy to polecam ultrathon z 50% deet. Tylko tym drugim to bym raczej dzieci nie pryskał a jak juz to po odzieży.
Kelen
obrzydlistwo ;(( i niestety jest już ich sporo, przynajmniej w mojej okolicy
U mnie też jest ich dużo... I to bardzo. Moim zdaniem kleszcze to jedne z najupierdliwszych stworzeń, nie dość że można je łatwo przynieść do domu z niedzielnej wyprawy z dziećmi do lasu to jeszcze są przyczyną wielu chorób, używałem wielu preparatów na kleszcze, ale żaden nie przynosił oczekiwanych efektów, może ktoś może polecić jakiś skuteczny i sprawdzony?
z naturalnych to absolutnie bezkonkurencyjny jest bio-insektal natomiast jeśli chcesz preparat najmocniejszy to polecam ultrathon z 50% deet. Tylko tym drugim to bym raczej dzieci nie pryskał a jak juz to po odzieży.
Od Siebie polecę spray biobójczy BIO-insektal, 100% naturalny pyretroid. Jest skuteczny i bezpieczny dla skóry. Sam go stosuję i jestem zadowolony.
karna
Muszę go wypróbować. W tym roku to jakaś plaga!
celinajagoda2
Ja po prostu nienawidzę kleszczy
kowalskianna11
obrzydlistwo
Radoslaw3
U mnie w ogrodzie były chyba wszystkie z najgorszych insektów. Komary, kleszcze, muchy, wszystko to co roznosi bakterie i choroby. Ale to chyba tak jest u większości. Z takich dość skutecznych preparatów na to dziadostwo znalazłem diablo forte, więc jakieś tam są rozwiązanie tego problemu.