Jak zapobiegać chorobom roślin w ogrodzie i na balkonie

Jedną z ważniejszych przyczyn pojawienia się chorób na roślinach jest skażony materiał siewny lub nasadzeniowy. Kupując nasiona i sadzonki u niesprawdzonego sprzedawcy, możemy przynieść wraz z nimi do ogrodu wiele groźnych chorób, dlatego warto korzystać jedynie z ofert renomowanych firm i producentów.

Przy zakupie należy też dokładnie obejrzeć materiał nasadzeniowy, sprawdzając, czy nie widać na nim śladów chorób (np. nalotu grzybiczego, ciemnych plam, pożółkłych liści, sczerniałych korzeni) i zdecydować się na kupno tylko silnych, zdrowych, dobrze rozwiniętych i jędrnych sadzonek.

Podobnie należy postąpić przy zakupie nasion, gdyż w nich także mogą znajdować się formy przetrwalnikowe wielu chorób (np. chorób warzyw), dopowiedzianych min. za zgorzel siewek, szarą pleśń, mozaikę fasoli, zgniliznę bakteryjną sałaty, chwościk buraka, czarną zgniliznę kapustnych, czerń krzyżowych i wiele innych. Wprawdzie w centrach ogrodniczych z reguły nie możemy skontrolować ich jakości, gdyż są zamknięte w szczelnych torebkach (warto wybierać nasiona renomowanych firm), ale jeśli kupujemy nasiona na wagę, powinniśmy zawsze sprawdzić, czy nie są zapleśniałe, wilgotne, poczerniałe lub czy nie mają stęchłego zapachu, sugerującego procesy gnilne.

Jedynie nasiona suche, zdrowe, ładnie wybarwione, pozbawione śladów choroby i w razie potrzeby zaprawiane przez producenta odpowiednim preparatem ochronnym, nadają się do bezpiecznego siewu.

Kolejną przyczyną pojawienia się chorób na roślinach może być skażone podłoże. W przypadku uprawy roślin balkonowych, możemy łatwo wyeliminować takie ryzyko, jeśli tylko zakupimy odpowiednie podłoże, pochodzące z pewnego źródła. Znacznie trudniej będzie nam kontrolować stan gleby w ogrodzie, dlatego powinniśmy pamiętać o przestrzeganiu kilku ważnych zasad, dotyczących gruntowej uprawy roślin.

Wiele grzybów, wywołujących takie choroby jak np. zgorzel siewek, fuzyjne więdnięcie, mączniaki, szarą pleśń, zgniliznę twardzikową czy kiłę kapusty, może z powodzeniem przetrwać zimę w resztkach roślinnych, pozostawianych jesienią na rabatach i zagonach. Skażone liście, opadłe owoce, owocowe mumie na gałęziach, fragmenty pędów, suche kwiaty czy resztki korzeni, to doskonałe miejsca do zimowania dla grzybów, a także idealne środowisko do ich rozwoju i rozmnażania w sezonie. Dlatego też chcąc ograniczyć występowanie chorób, należy dokładnie zebrać, zgrabić i zniszczyć wszystkie resztki roślinne pozostające na rabatach i zagonach po zbiorach lub po roślinach ozdobnych.

Bardzo ważne jest też przestrzeganie zmianowania, polegającego na zachowaniu co najmniej 3-4 letniej przerwy w sadzeniu roślin, pochodzących z jednej rodziny botanicznej (np. papryki po pomidorach, kapusty po kalafiorze itp.) na tym samym stanowisku. Patogeny wyspecjalizowane w atakowaniu konkretnej grupy roślin mogą bowiem pozostać w glebie przez kilka lat, czekając w uśpieniu na odpowiednie warunki do rozwoju.

Niedocenianą przyczyną pojawienia się chorób na roślinach mogą być także skażone narzędzia, wykorzystywane do pielęgnacji roślin. W trakcie wykonywania różnych zabiegów pielęgnacyjnych (np. koszenia, przycinania, kopania, pielenia), można spowodować uszkodzenia roślin (np. rany po cięciu gałęzi, uszkodzone kłącza bylin), przez które łatwo wnikają różne patogeny chorobotwórcze takie jak grzyby, bakterie czy wirusy, dlatego narzędzia powinny być zdezynfekowane, a rany po cięciu gałęzi i konarów, zabezpieczone maścią ogrodniczą.

Ważnymi czynnikami ograniczającymi pojawienie się chorób jest również przeprowadzanie systematycznych zabiegów pielęgnacyjnych takich jak np. odchwaszczanie czy odpowiednie nawożenie, gdyż chwasty mogą być żywicielami pośrednimi wielu patogenów, a niedożywione lub przenawożone rośliny stają się słabe i podatne na choroby.