Czarny bez jest okazałym krzewem. Dekoracyjne biało-żółte baldachowate kwiaty zdobią go w maju i czerwcu, w sierpniu i wrześniu przychodzi czas na błyszczące, czarnofioletowe owoce.
Uprawa i wymagania czarnego bzu
Czarny bez (Sambucus nigra) jest krzewem liściastym, dorastającym od 3 do 6 metrów. Jest wyjątkowo łatwy w uprawie, odporny na niesprzyjające warunki (w tym zanieczyszczenie powietrza), często też występuje dziko, na obrzeżach lasów, czy przy drogach. Dobrze rośnie na stanowiskach słonecznych, a także półcienistych, a nawet podmokłych. Nie lubi tylko przesadzania. Ma też niewielkie wymagania glebowe, choć najlepiej rośnie na żyznych glebach, bogatych w wapń. Nadmiernie rozrastające się krzewy można przycinać.
Bez czarny łatwo rozmnaża się z sadzonek. Aby rozsadzić bez wystarczy jesienią pociąć roczne pędy na odcinki z 5-6 oczkami i umieścić w glebie tak, aby nad ziemią pozostały dwa oczka.
Czarny bez w ogrodzie
Czarny bez, jako roślina dekoracyjna, szczególnie dobrze nadaje się do ogrodów w wiejskim stylu. Kiedyś był sadzony na tyłach wiejskich domów, wierzono bowiem, że chroni przed złem, czarownicami i urokami. Dziś po prostu ładnie wygląda, choć posadzony za domem doskonale nadaje się do zasłonienia kompostu, który w sąsiedztwie czarnego bzu szybciej się rozkłada.
Czarny bez przyciąga do ogrodu ptaki, które żywią się jego owocami, a w gałęziach chętnie wiją gniazda. Ponadto krzew pomaga chronić rośliny przed szkodnikami – wyciąg z czarnego bzu można stosować przeciwko gąsienicom i mszycom, a sfermentowane liście i kwiaty odstraszają krety i nornice.
Dowiedz się: Jak przygotować wyciągi i wywary z roślin, które pomogą w zwalczaniu szkodników
Czarny bez, czyli bez aptekarski
Czarny bez jest rośliną leczniczą – jego zwyczajowe nazwy to, między innymi, bez lekarski i bez aptekarski. Środkiem leczniczym są przede wszystkim kwiaty i owoce.
Napary z kwiatów czarnego bzu działają moczopędnie, napotnie, przeciwgorączkowo, stosowane są także zewnętrznie, do przemywań i płukanek. Kwiaty także mają zastosowanie w kosmetyce – działają wygładzająco, zmiękczająco i wybielająco, szczególnie korzystne są dla starzejącej się skóry. Można je wykorzystywać do produkcji toników, maseczek, czy do kąpieli.
Owoce czarnego bzu działają moczopędnie, napotnie, przeciwbólowo, stosuje się je także przy zaburzeniach przemiany materii. Moczopędne działanie ma również kora czarnego bzu.
Czarny bez w kuchni
Kwiaty i owoce bzu mają także zastosowanie w kuchni. Należy jednak pamiętać, żeby żadnych części bzu NIE SPOŻYWAĆ NA SUROWO ponieważ zawierają one toksyczny glikozyd – sambunigrynę, który może powodować zatrucia. Gotowanie czy smażenie oraz suszenie powoduje jednak rozkład szkodliwego związku i eliminuje jego działanie.
Z kwiatów można sporządzać syrop, a z owoców dżemy, galaretki, nalewki i konfitury. Kwiaty należy zbierać w słoneczny dzień, zanim zaczną przekwitać. Ścina je się całymi baldachami. Owoce zbiera się w pełni dojrzałe – powinny mieć czarnofioletowy kolor. Można je suszyć (w przewiewnym miejscu i suchym miejscu) lub wykorzystać na przetwory.
A oto kilka przykładów, co można zrobić z kwiatów i owoców czarnego bzu:
- Herbatka z kwiatów czarnego bzu - przepis
- Kwiaty czarnego bzu w cieście naleśnikowym - przepis
- Syrop z owoców czarnego bzu - przepis
- Konfitury z dzikiego bzu - przepis
Barbara Gurgul
Mój czarny bez upodobały sobie mszyce - czarne! są nimi oblepione całe gałązki. jak z tym walczyć?
Jak zrobić wyciąg do zwalczania szkodników, których części rośliny użyć? tj tylko liści, czy całych gałązek z łodyżkami?
Dasos
Na mszyce można spróbować oprysków z wyciągów roślinnych - np. piołunu, cebuli, pokrzywy albo samego czarnego bzu (kwiatów i liści). Tu są przepisy jak je zrobić i stosować http://www.e-ogrodek.pl/a/7356,jak-chro ... z-chemii/1
Cyperus
co roku planuję zebrać czarny bez, który rośnie pod moim balkonem, ale ptaki zjadają go z takim apetytem, że żal mi się robi i zostawiam wszystko dla nich